Als fijnslijper van de intimistische roman, zo staat de Vlaamse auteur Gie Bogaert (°1958) te boek. Ooit mee ontdekt via Herman de Conincks Nieuw Wereldtijdschrift kwam hij terecht in de 'stille generatie'. Verhalen zonder stemverheffingen, schrijft hij.

Effectbejag, laat staan het grote gebaar, is aan hem niet besteed. Je moet je laten meedrijven door de besognes van zijn soms wat kopschuwe personages, worstelend met lang doorwerkende liefdesperikelen of belaagd door de grijparmen van de verstreken tijd.Zes jaar na het goed onthaalde Roosevelt (dat zich afspeelde op een Antwerps plein) maakt Bogaert weer een comeback. Ook Onvoltooid heeft een uitgesproken Antwerps decor. De richting fin de carrière schuivende journalist Bernard maakt voor het M&M-katern van de krant Metropool een veelgelezen reeks waarin hij levensverhalen optekent. Daarin krijgen eenzaamheid, verlangen, afscheid en gemis vrij spel: 'La solitudine', zo heten de interviews van de voormalige buitenlandreporter.

Een baaierd aan getuigenissen komt op hem af, en Bernard toont zich in het stationscafé Le Royal een behoedzaam, empathisch luisteraar. Maar af en toe duiken er vrouwen op die hem van zijn melk brengen. Zo is er de warrige jeugdvriendin Marit - met wie hij één keer de liefde bedreef. Zij laat nu pardoes weten dat hij de vader zou zijn van een dochter: Toni. En er is kunstenares Hennie Zeeger met haar dove zoontje Jaan, die haar hoogst complexe familiegeschiedenis in schuifjes prijsgeeft. Maar wanneer Bernard toenadering tot Toni zoekt én begint te geloven in zijn vaderschap, neemt het verhaal een heel ongemakkelijke wending.

fijnbesnaard

Bogaert vertelt met veel geduldige nuancering over Bernard, die vanuit een revalidatiecentrum terugblikt op zijn ietwat mistroostige leven, geplaagd door onafwendbare herinneringen. Hij stelt vast dat zijn 'verleden waziger en onbevattelijker was geworden'. In Onvoltooid toont Bogaert zich opnieuw een fijnbesnaard seismograaf van het relationele verkeer en verknipte gezinsverhoudingen. Op zijn beste momenten waan je je in zo'n meticuleuze roman van de Deen Jens Christian Grondahl.

Toch verliest Bogaert soms de grip op enige nevenhistories, die hij optuigt met te veel schoonschrijverij en expliciteringen, alsof hij de lezer onderschat. Dat hoefde niet, zijn proza kan die langweiligkeit missen. Ook blijf je haperen aan een rist clichés, zeker wanneer hij zich van uitvoerige natuurbeschrijvingen bedient. 'Boven het water schoven brede, gekamde wolkentuigen als schepen door de hemel.' Ietwat verder hangen 'rijen robuuste wolken (...) als klokken aan de hemel.' Het belet (gelukkig) niet dat Bogaert wel degelijk snaren beroert in deze compacte, maar thematisch veel registers betokkelende roman.

Verberg tekst

Gie Bogaert schrijft vaak romans die zich afspelen op een vierkante meter. Toch zijn ze caleidoscopisch omdat hij een hele serie personages opvoert. In Roosevelt (2016) gaf hij niet alleen een stem aan een dozijn personages die geregeld over het gelijknamige Antwerpse plein dwaalden, maar was het plein zelf ook een personage. In Keizer Doede (1992) was er iets gaande in een dorp en voerde hij letterlijk tientallen figuren op in een mysterieus kluwen van relaties. Zijn nieuwe roman Onvoltooid vertelt een schijnbaar eenvoudiger verhaal waarin een oudere journalist het leven optekent van een vrouw die hij ontmoet tijdens een aantal sessies in Le Royal Café in een station dat wel eens dat van Antwerpen zou kunnen zijn. Hij doet dat niet van ganser harte in het kader van een rubriek voor het katern Mens & Maatschappij van zijn krant. Ooit was hij een geharde journalist die werd uitgezonden naar de brandhaarden van de wereld, nu moet hij luisteren naar verhalen over 'onvervulde kinderwensen, vergeefse zoektochten en onomkeerbare vergissingen'.

Zo leren we niet alleen de journalist en de kunstenares kennen maar ook minstens tien andere personages, onder wie een ex-vrouw van de journalist, een aantal minnaressen en een reeks gesprekspartners die hem vertellen over hun 'gemis, ontgoocheling, mislukking en andere vormen van smart'. Hij ontdekt ook dat hij misschien de vader is van een dochter die hij nooit kende, vertelt over zijn overleden broer en loopt een oude liefde tegen het lijf. Hij wil geen verzuurde kniesoor zijn maar vindt het spijtig dat de journalistiek geen 'moreel beroep' meer is. Hij is het eens met Nick Davies, die het in zijn beroemde boek Flat Earth News niet zonder enig intellectueel cynisme heeft over 'Churnalism', voorverpakt nieuws dat niet gebaseerd is op intensief onderzoek maar zonder een kritische reflectie is overgenomen van persconferenties, briefings en allerlei dubieuze nieuwsagentschappen.

Via vele onheroïsche levens mijmert Bogaert over de keuzes die mensen maakten en of ze wel de juiste waren. Een eenduidig antwoord ontbreekt. De melancholie haakt zich vast in al deze mensen die ontdekken dat het leven nooit brengt wat je ervan verwachtte maar soms ook verrassingen in petto heeft. We leven te vaak in een 'schaduwuur', zegt een van de gesprekspartners, verwijzend naar dat ene uur dat zij afgesproken had met haar minnaar. Later leest ze zijn overlijdensbericht in de krant. 'Zijn begrafenis was het allerlaatste uur met hem.'

Gie Bogaert schrijft helder en toegankelijk maar durft ook ongegeneerd rakelings langs het cliché te scheren. Sommige alinea's zijn haast mini-essays over ouder worden, hoe herinneringen werken en hoe we ons leven verpakken in verhalen die, hoe consciëntieus we die ook vertellen, altijd gemanipuleerd zijn.

Vrijdag, 160 blz., 23,50 €.

Verberg tekst

Een literaire roman gebaseerd op ware gebeurtenissen over afkomst en verwantschap, waarheid en leugen, hoop en teleurstelling, en het ongrijpbare verlangen dat we intimiteit noemen. Zij is een kunstenaar en adoptiedochter met een dove zoon en een troebele geschiedenis. Hij is een journalist die kort voor zijn pensionering door zijn verleden wordt ingehaald. In een wankele nieuwe vertrouwelijkheid proberen ze allebei met zichzelf en hun verschillende werelden in het reine te komen. 'Onvoltooid' is in poëtische stijl en met literair vakmanschap geschreven. De roman zal een publiek van vooral literaire lezers aanspreken. Gie Bogaert (1958) is een Belgische schrijver. Hij schreef meerdere boeken, waaronder 'Wat kwaad doen de tovenaars?’, ‘Hemelstof' en ‘Luchtgezichten’.