Met Het jaar van de draak begeeft Gerda Van Erkel zich op glad ijs. Het verhaal speelt zich af in China, en de ik-verteller is een Chinees meisje. Kan een Vlaamse auteur de lezer een zonsondergang boven een rijstveld laten zien? Ja. En kan ze ons onderdompelen in de drukte van Beijing? Dat ook, ja, al is die ervaring wat minder sterk. Een paar details zitten niet in de haak — Chinezen hebben het nooit over lettertekens, maar over karakters, en ze maken uiteraard nooit boterhammen klaar voor onderweg — maar dat zijn onbeduidende missers in een boek dat verder vol zit met goed geplaatste weetjes over het Chinese leven, over gebruiken en bijgeloof, zonder dat het al te uitleggerig overkomt. Ook de vele spreuken dragen bij aan de Chinese sfeer, al kun je nooit de beknoptheid evenaren van de typische, in vier karakters gegoten Chinese wijsheden. En verder overtuigt ook de stem van de jonge Huan als dwingend perspectief.
Huan is twaalf wanneer haar broertje sterft, en op dat moment neemt ze een radicale beslissing. Ze scheert haar hoofd kaal en zegt geen woord meer. Op die manier wil ze haar ouders hun zoon teruggeven. Ze wil niet langer studeren, maar haar vader helpen op het rijstveld. Binnen de Chinese context is haar keuze best aanvaardbaar. Meisjes zijn niets waard, en bovendien voelt Huan zich schuldig aan Tao’s dood. Aan de andere kant blijft het zwijgen van Huan toch ook een beetje wringen. Iemand van twaalf is iets te oud voor dat soort naïeve rechtlijnigheid. Dat blijkt vooral op het moment van de catharsis, waar de redenering een beetje voos lijkt.
Maar als je bereid bent om in die keuze mee te gaan, levert Van Erkel met Het jaar van de draak een overzichtelijk, goed gestructureerd verhaal af met een uitgebalanceerde spanningsboog. De hele vertelling zit overigens mooi ingebed in de geschiedenis. In de late jaren tachtig komt er heel wat in beweging in China, en in de tweede helft van het boek raakt Huan bovendien betrokken bij het studentenprotest op het Tiananmen-plein.
Van Erkel weet heel goed wat ze wel en niet moet vertellen, hoe ze een scène moet componeren en weer afsluiten. Vooral in het eerste deel zitten prachtige passages met soms erg mooie beelden en vergelijkingen. Het tweede deel is wat dat betreft iets zwakker, met af en toe een kromme zin of een verkeerde samentrekking, en vooral meer samenvattingen die het gebrek aan een authentiek ooggetuigenverslag moeten maskeren. Dat maakt het stuk over Beijing in zijn geheel wat gezwollener en minder geloofwaardig. Meer vrijblijvend ook. Dit is een zeer volwassen boek, maar de verliefdheid en de seksuele relatie van Huan worden nauwelijks uitgediept.
Er valt dus wel wat aan te merken op Het jaar van de draak maar toch blijft het in zijn geheel een mooi en sterk verhaal voor jonge mensen die op zoek zijn naar zichzelf en hun plaats in de maatschappij. [] Verberg tekst

Tot aan de dood van haar broertje Tao, geboren in het jaar van de draak, leidt Huan een zorgeloos leven in een Chinees dorp. Uit (onterecht) schuldgevoel besluit ze haar hoofd kaal te scheren, niet meer te praten en raakt daardoor geïsoleerd. De enige die nog contact met haar wil is Kun, een klas- en lotgenoot. Huan werkt met haar ouders op het rijstveld en doet op school erg haar best. In Peking komt ze via Kun in contact met het studentenverzet en neemt samen met haar geliefde Sheng-Du deel aan de strijd voor meer democratie en persvrijheid. Na toenemende spanningen zijn ze uiteindelijk genoodzaakt China te ontvluchten. Parallel aan de turbulente jaren tachtig volg je de psychologische ontwikkeling van Huan. Zonder enige kennis wat betreft de éénkindpolitiek en het totalitaire regime is het wellicht moeilijk om je in te leven en de problematiek te begrijpen. De karakters zijn nogal geïdealiseerd en zwart-wit. De politieke situatie wordt reëel weergegeven met verwijzingen naar historische personen. De stijl is beeldend. Op het voorplat een meisje in Chinese kleding. Voor jongeren vanaf ca. 15 jaar met interesse in politieke en psychologische problematiek biedt dit boek een interessante aanleiding tot discussie. Verberg tekst

1982. De twaalfjarige Huan geeft zichzelf de schuld van de verdrinkingsdood van haar broertje Tao. Ze besluit zich kaal te scheren en niet meer te praten, in het idee dat ze zo haar broertje weer tot leven wekt voor haar ouders. Gevolg is een ontwricht gezin, waarin de moeder in haar verdriet verdrinkt. We volgen het leven van de stille Huan gedurende de jaren tachtig, jaren waarin ze zich volledig terugtrekt in haar eigen wereldje, en zo haar vader meer verdriet doet dan ze beseft. De catharsis volgt in Beijing, plaats van hevige studentenprotesten, waar Huan haar eigen individuele problemen geconfronteerd ziet met de grote vraagstukken waar China zich voor geplaatst ziet. In tijden waarin studenten van de lerarenopleiding serieuze hiaten lijken te vertonen in hun kennis over historische gebeurtenissen en aardrijkskundige feiten, is het misschien veel gevraagd om jongeren te interesseren voor zaken die gebeurden in een tijd die ze zelf niet hebben meegemaakt. Bovendien blijft de figuur van Huan vrij afstandelijk, zodat het soms moeilijk is om je te identificeren met haar gevoelens en denkbeelden. Nochtans weet Van Erkel haar mooie schrijfpen weer fijntjes te hanteren en krijg je een duidelijk beeld van de Chinese maatschappij in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Maar beklijven doet het geheel niet, daarvoor komen de personages niet voldoende uit de verf. Vooral geschikt dus voor jongeren met een gezonde maatschappelijke en politieke nieuwsgierigheid.

Verberg tekst